Do podstawowych zadań statutowych IMGW-PIB należy prowadzenie pomiarów, obserwacji oraz prac naukowo-badawczych w dziedzinach:

• Meteorologii
• Hydrologii
• Oceanologii
• Gospodarki i inżynierii wodnej
• Jakości zasobów wodnych
• Klimatologii
   

Celem działania Instytutu jest zaspokajanie potrzeb poprzez opracowywanie prognoz i ekspertyz dla społeczeństwa, gospodarki i obronności Państwa w zakresie jego działania. Cel ten Instytut realizuje przez prowadzenie prac badawczych, rozwojowych, wdrożeniowych oraz przez utrzymanie sieci obserwacyjno-pomiarowej, a także prowadzenie obserwacji i pomiarów.

Do zadań Instytutu należy w szczególności:

1. Prowadzenie systematycznych pomiarów i obserwacji przy pomocy podstawowych sieci stacji i posterunków oraz sieci pomiarowych specjalnych.

2. Zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie i udostępnianie materiałów pomiarowych i obserwacyjnych krajowych i zagranicznych oraz udzielanie informacji z zakresu prowadzonych prac

3. Opracowywanie i rozpowszechnianie prognoz i ostrzeżeń dla osłony ludności oraz gospodarki narodowej i obronności Państwa – wraz z prognozowaniem jakości zasobów wodnych i zanieczyszczeń atmosfery;

4. Opracowywanie ocen stanu technicznego i bezpieczeństwa budowli piętrzących dla potrzeb ochrony ludności i mienia przed klęskami żywiołowymi i katastrofami budowlanymi;

5. Prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie fizyki i chemii atmosfery, klimatologii, agrometeorologii, hydrologii, oceanologii, fizyki, chemii i biologii wody, hydrodynamiki wód, bilansowania i gospodarowania zasobami wodnymi, inżynierii wodnej i bezpieczeństwa budowli wodnych, ekonomiki, planowania i prognozowania w gospodarce i inżynierii wodnej oraz w meteorologii, hydrologii i oceanologii a także prowadzenie prac w zakresie procesów i czynników kształtujących jakość zasobów wodnych.

6. Prowadzenie badań w zakresie ochrony przed żywiołowym działaniem sił przyrody.

7. Wydawanie opinii i ekspertyz z dziedzin będących przedmiotem działalności Instytutu.

8. Konstruowanie, badanie, wytwarzanie, sprawdzanie i legalizacja aparatury i sprzętu.

9. Doskonalenie i podnoszenie kwalifikacji naukowych i zawodowych kadr oraz nadawanie stopni naukowych w zakresie ustalonym odrębnymi przepisami.

10. Gromadzenie, przetwarzanie i upowszechnianie informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej z dziedzin będących przedmiotem działalności Instytutu; prowadzenie informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej.

11. Prowadzenie działalności wydawniczej.

12. Prowadzenie prac normalizacyjnych i unifikacyjnych związanych z działalnością.

13. Wykonywanie zadań związanych z obronnością kraju, określonych odrębnymi przepisami.

14. Organizowanie sympozjów i konferencji naukowych z dziedzin będących przedmiotem działalności Instytutu.

15. Uczestniczenie w działalności Światowej Organizacji Meteorologicznej i innych agend wyspecjalizowanych ONZ oraz prowadzenie współpracy z innymi organizacjami i instytucjami krajowymi i zagranicznymi.

16. Wykonywanie innych zadań zlecanych.