W obliczu zachodzącej zmiany klimatu oraz postępującej urbanizacji miasta stają przed wyzwaniem adaptacji do dynamicznie zmieniających się warunków środowiskowych. Renaturyzacja rzek, czyli przywracanie ich naturalnego stanu i odbudowy utraconych procesów, odgrywa istotną rolę w budowaniu rezyliencji miejskiej – zdolności miast do odbudowy systemów miejskich po kryzysowym zdarzeniu. Współpraca między samorządami, organizacjami pozarządowymi i instytucjami naukowymi jest kluczem do skutecznej renaturyzacji rzek, co w efekcie przyczynia się do zwiększenia odporności miast na zmiany klimatyczne i poprawy jakości życia ich mieszkańców.
Naturalne rzeki pełnią kluczowe funkcje w ekosystemach miejskich, takie jak regulacja przepływów wodnych, poprawa jakości wody oraz tworzenie siedlisk dla różnorodnych gatunków. Przywracanie naturalnych koryt rzek i ich otoczenia pozwala na lepsze zarządzanie ryzykiem powodziowym i suszy, co jest szczególnie istotne w kontekście nasilających się ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Renaturyzacja sprzyja również rekreacji i poprawie jakości życia mieszkańców, oferując przestrzenie zielone i dostęp do przyrody w centrach miejskich. Włączenie społeczności lokalnych w procesy renaturyzacyjne zwiększa świadomość ekologiczną i zaangażowanie obywateli w ochronę środowiska. Rzeki przestają być niczyje.
W najnowszej publikacji programu Eco-Miasto, zatytułowanej „W kierunku miejskiej rezyliencji”, podkreślono, że miasta, mimo swojej zabudowy i infrastruktury, mogą być postrzegane jako ekosystemy, a ich stan ma bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców.
„Czym jest rezyliencja miejska? Ekspert w tym temacie – Aldo Vargas Tetmajer z Krajowego Punktu URBACT przy Związku Miast Polskich – tłumaczy, że to zdolność do odbudowy systemów miejskich po kryzysowym zdarzeniu, o charakterze nagłym lub długofalowym. Dlatego rezyliencja miejska wskazywana jest jako klucz do zrównoważonej przyszłości. Renaturyzacja rzek to element rezyliencji środowiskowej nie tylko na obszarze miast ale każdego samorządu”. – wyjaśnia dr Ilona Biedroń, współautorka artykuły Renaturyzacja rzek jako znaczący element rezyliencji środowiskowej miast.
Dążenie do renaturyzacji rzek wpisuje się w szerszy kontekst działań na rzecz zrównoważonego rozwoju miast, obejmujących efektywność energetyczną, zrównoważoną mobilność czy gospodarkę obiegu zamkniętego. Tego rodzaju kompleksowe podejście pozwala na budowanie miast odpornych na wyzwania przyszłości, zapewniając jednocześnie wysoką jakość życia ich mieszkańcom.