Badania jakości powietrza w strefie brzegowej Zatoki Gdańskiej
W artykule “Chemical composition and source apportionment of ambient PM2.5 in a coastal urban area, Northern Poland”, opublikowanym w magazynie Chemosphere, przedstawiono wyniki prac realizowanych w IMGW-PIB w ramach projektu OPUS NCN. Jego celem jest zbadanie chemizmu pyłów zawieszonych frakcji drobnoziarnistej, ze szczególnym uwzględnieniem pierwiastków śladowych, ich zmienności sezonowej, transportu, przemian i źródeł pochodzenia. Autorem opracowania jest dr hab. Patrycja Siudek, prof. IMGW-PIB.
Kompleksowe pomiary przeprowadzono w okresie od września 2019 roku do maja 2020 roku. Były to pierwsze badania składu chemicznego PM2.5 (stężeń i strumieni depozycji 25 pierwiastków śladowych) realizowane na taką skalę w regionie. Wykazano, że pierwiastki takie jak stront, tytan, miedź i żelazo efektywniej adsorbowały się na drobnych atmosferycznych cząstkach stałych wiosną niż w pozostałych sezonach. Z kolei zimą w puli analizowanych składników obserwowano wysokie udziały toksycznych pierwiastków (arsen, kobalt, nikiel). Analizując profil strumieni suchej depozycji (Fd) metalicznych komponentów w PM2.5, stwierdzono najwyższe średnie wartości Fd dla ołowiu i niklu.
W pracy zastosowano analizę wieloczynnikową, współczynniki wzbogacania i diagnostyczne, badano wpływ oddziaływań emisyjnych i uwarunkowań meteorologiczno-dynamicznych. Najistotniejszym czynnikiem meteorologicznym warunkującym sezonowe zróżnicowanie zanieczyszczeń metalicznych we frakcji drobnej aerozolu w strefie brzegowej była temperatura powietrza i wilgotność względna. Do analizy zagrożeń wynikających z obecności toksycznych metali w pyłach PM2.5 wykorzystano wielomodułowy model deterministyczny rekomendowany przez Amerykańską Agencję Ochrony Zdrowia USEPA. Wykonano ocenę aktywności biologicznej metali i przybliżonego ryzyka zdrowotnego na skutek wdychania aerotoksyn w grupie kobiet i mężczyzn. Praca stanowi znaczący wkład w rozpoznanie parametrów środowiskowych decydujących o statystycznie istotnych różnicach profili pierwiastków śladowych w pyłach PM2.5 w strefie brzegowej. Badania w tym zakresie będą kontynuowane w przyszłych projektach badawczych.
https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2024.141850
