Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w styczniu 2023 roku
TEMPERATURA POWIETRZA
Średnia obszarowa temperatura powietrza w styczniu 2023 r. wyniosła w Polsce 2,9°C i była aż o 4,0 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny styczeń należy zaliczyć do miesięcy ekstremalnie ciepłych. Najcieplejszym regionem Polski był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowo-bałtyckich, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza (3,5°C) była o 3,2 stopnia wyższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako anomalnie ciepłe. Najchłodniejszym regionem były Karpaty – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 2,0°C, a warunki termiczne sklasyfikowano jako ekstremalnie ciepłe.
Wartości średniej obszarowej temperatury powietrza oraz klasyfikacja termiczna w styczniu 2023 r. w poszczególnych regionach klimatycznych Polski.
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., styczeń 2023 r. plasuje się na 4. pozycji. Był to drugi najcieplejszy styczeń w XXI wieku (chłodniejszy o 0,78 stopnia od najcieplejszego stycznia 2007 r.). Najchłodniejszy styczeń od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1987 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –10,7°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w styczniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na całym obszarze kraju dodatnie. Wartości ujemne wystąpiły tylko w szczytowych partiach pasm górskich (Kasprowy Wierch –4,9°C, Śnieżka –4,5°C), a także w Zakopanem (–0,4°C).
Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w styczniu, w okresie 1951-2023, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.
Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od 3,0°C do 5,0°C.
Najwyższą wartość temperatury powietrza (18,9°C) odnotowano 1 stycznia w Warszawie (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Był to najcieplejszy dzień miesiąca na niemalże wszystkich stacjach w Polsce; zaledwie na kilku najwyższe wartości wystąpiły 2 stycznia. Najniższą temperaturę powietrza poza stacjami wysokogórskimi zanotowano 30 stycznia w Zakopanem (–9,9°C) oraz 6 stycznia w Suwałkach (–9,8°C). Na Śnieżce najchłodniej było 21 stycznia (–12,1°C), a na Kasprowym Wierchu 27 stycznia (–14,7°C).
W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 95% widoczny był, malejący z zachodu na wschód, gradient temperatury maksymalnej; wartości kwantyla były dodatnie na całym obszarze kraju i zawierały się między 5 a 15°C. Natomiast przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej był bardziej zróżnicowany.
Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% maksymalnej temperatury powietrza (po lewej) i kwantyla 5% minimalnej temperatury powietrza (po prawej) w styczniu 2023 r.
W styczniu średnie dobowe wartości temperatury powietrza były przez cały miesiąc wyższe od średnich wartości wieloletnich, a w pierwszej jego połowie wielokrotnie wyższe od wartości kwantyla 95% (wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020). Druga połowa stycznia była zdecydowanie chłodniejsza, jednak żadnego dnia wartość średniej dobowej temperatury powietrza nie była niższa od normy wieloletniej
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w styczniu 2023 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 2,77°C.
Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klima-tycznych kraju, jednak we wszystkich regionach odnotowuje się wzrost temperatury.
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w styczniu 2023 r. wyniosła w Polsce 52,5 mm i była o 16,2 mm wyższa od normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony styczeń należy zaliczyć do miesięcy bardzo wilgotnych (144 proc. normy).
Klasyfikacja warunków pluwialnych w Polsce w styczniu, w okresie 1951-2023, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1966 r., styczeń 2023 r. plasuje się na 8. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był styczeń 2007 r. (ze średnią sumą 85,6 mm), najmniej – w 1997 r. (zaledwie 7,0 mm).
Sumy opadów w styczniu 2023 r. wyniosły od poniżej 20 mm w okolicy Kłodzka do po-nad 80 mm w południowo-wschodniej Polsce, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. Na zdecydowanej większości obszaru kraju wysokości opadów przekroczyły normę wieloletnią (1991-2020) lub były do niej zbliżone. Opady poniżej normy wystąpiły na obszarze delty Wisły, części Niziny Śląskiej w okolicy Legnicy i Wrocławia oraz w całej Kotlinie Kłodzkiej, a także w okolicach Raciborza, Wielunia i Płocka.
Przestrzenny rozkład miesięcznej sumy opadów w styczniu 2023 r. oraz przestrzenny rozkład anomalii sumy opadów w stosunku do normy (tj. średniej miesięcznej wartości wieloletniej ele-mentu w okresie 1991-2020).
Zmienność skumulowanej sumy opadów atmosferycznych na obszarze kraju pokazuje, że wysokość opadów przez cały styczeń 2023 r. układała się powyżej normy wieloletniej, w okolicach wartości kwantyla 95%.
Wysokość opadów atmosferycznych w styczniu charakteryzuje się dużą zmiennością z roku na rok, ale widoczny jest trend wzrostowy. Od 1951 r. wysokość opadów w styczniu zwiększyła się o blisko 9,5 mm, co odpowiada 25 proc. normy z lat 1991-2020.
Opracował prof. dr hab. M. Miętus
Na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół:
mgr D. Biernacik, mgr A. Chodubska, dr M. Marosz
