IMGW-PIB: Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w grudniu 2021 roku.

TEMPERATURA POWIETRZA

Średnia obszarowa temperatura powietrza w grudniu 2021 r. w Polsce wyniosła –0,6°C i była o 0,8 stopnia niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny grudzień należy zaliczyć do miesięcy lekko chłodnych. Najcieplejszym regionem Polski był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowo-bałtyckich, ale nawet tu średnia obszarowa temperatura powietrza (0,4°C) była aż o 1,2°C niższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako chłodne. Najchłodniejszym regionem była wschodnia część Pasa Pojezierzy – tam średnia temperatura powietrza wyniosła –2,1°C.

Wartości średniej obszarowej temperatury powietrza oraz klasyfikacja termiczna w grudniu 2021 r. w poszczególnych regionach klimatycznych Polski.

Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., grudzień 2021 r. plasuje się na 49. pozycji. Był to szesnasty najcieplejszy grudzień w XXI wieku (chłodniejszy aż o 5,1 stopnia od najcieplejszego grudnia 2015 r.). Najchłodniejszy grudzień od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1969 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –7,5°C.

Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w grudniu, w okresie 1951-2021, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w grudniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na całym obszarze Polski malały od zachodu w kierunku wschodnim i południowym. Najchłodniejszymi regionami Polski była północno-wschodnia Polska (Suwałki i okolice) i wyższe partie obu pasm górskich. Najcieplej były w zachodniej części Wybrzeża i wzdłuż zachodniej granicy kraju do wysokości Zielonej Góry.

Przestrzenny rozkład średniej miesięcznej temperatury powietrza w grudniu 2021 r.

Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od –2,5°C do 0,0°C. Obszar położony w północno-wschodniej części kraju był chłodniejszy od normy o ponad 2,0°C.

Najwyższą wartość temperatury powietrza (14,6°C) odnotowano 31 grudnia w Zielonej Górze (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Był to najcieplejszy dzień miesiąca – na wszystkich stacjach synoptycznych wartości absolutnego maksimum temperatury powietrza przekraczały 9°C.

Najniższą wartość temperatury powietrza (–17,8°C) zanotowano 27 grudnia w Pile; tego dnia na większości stacji synoptycznych wystąpiły minima miesięczne. 21 grudnia na Kasprowym Wierchu termometr pokazał –17,3°C, a 26 grudnia na Śnieżce –16,0°C.

Przestrzenny rozkład anomalii średniej miesięcznej temperatury powietrza w grudniu 2021 r. w stosunku do normy (tj. średniej miesięcznej wartości wieloletniej elementu w okresie 1991-2020).

W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 95% widoczny był wyraźny gradient temperatury maksymalnej – jej wartości malały od południowego zachodu ku północ-nemu wschodowi. Przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej miał zupełnie innych rozkład przestrzenny.

Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% maksymalnej temperatury powietrza (po lewej) i kwantyla 5% minimalnej temperatury powietrza (po prawej) w grudniu 2021 r.

Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce od 1 stycznia 2021 r. na tle wartości wieloletnich (1991-2020).

W grudniu średnie dobowe wartości temperatury powietrza mieściły się zazwyczaj między wartościami kwantyli 5% i 95% temperatury średniej (wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020). Na podkreślenie zasługuje epizod gwałtownego ocie-plenia, który wystąpił pod koniec miesiąca, kiedy w ciągu 2 dni temperatura średnia wzrosła od wartości bliskiej kwantylowi 5% do wartości istotnie przewyższającej wartość kwantyla 95% tego elementu. Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w grudniu 2021 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na nieco powyżej 1,4°C.

Seria anomalii średniej obszarowej temperatury powietrza w grudniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (°C/10 lat); serie wygładzono 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia).

Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klima-tycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w grudniu występuje na Po-jezierzach (blisko 1,8°C), najsłabszy – na Wyżynach i w Karpatach (do 1,0°C).

OPADY ATMOSFERYCZNE

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w grudniu w Polsce wyniosła 29,5 mm, co stanowiło 76% normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony grudzień należy zaliczyć do miesięcy suchych.

Klasyfikacja warunków pluwialnych w Polsce w grudniu, w okresie 1951-2021, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1966 r., grudzień 2021 r. plasuje się na 43. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był grudzień 2005 r. (ze średnią sumą 77,1 mm), najmniej – w 1972 r. (zaledwie 6,4 mm).

Sumy opadów w grudniu 2021 r. wyniosły od nieco powyżej 5 mm do blisko 120 mm, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. Najwyższe sumy miesięczne odnotowano w Tatrach. Opady w grudniu zawierały się w przedziale 40-140% normy wieloletniej (1991-2020). Rozkład anomalii odzwierciedlał przestrzenny rozkład opadów.

Przestrzenny rozkład miesięcznej sumy opadów w grudniu 2021 r. oraz przestrzenny rozkład anomalii sumy opadów w stosunku do normy (tj. średniej miesięcznej wartości wieloletniej elementu w okresie 1991-2020).

Skumulowane sumy opadów atmosferycznych (od stycznia 2021 r.) na poszczególnych stacjach obrazują sytuację w zakresie zasilania opadowego. Widać, że na niektórych stacjach występuje deficyt, a na innych nadmiar opadów.

Opracował prof. dr hab. Mirosław Miętus,
na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół:
mgr Dawid Biernacik, mgr Anna Chodubska, dr Michał Marosz.