IMGW-PIB: Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w marcu 2022 roku

TEMPERATURA POWIETRZA

Średnia obszarowa temperatura powietrza w marcu 2022 r. wyniosła w Polsce 3,2°C i była o 0,1 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny marzec należy zaliczyć do miesięcy normalnych termicznie. Najcieplejszym regionem Polski był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowobałtyckich, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza (3,6°C) była o 0,3 stopnia wyższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako normalne. Najchłodniejszym regionem były Karpaty – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 2,2°C i była o 0,5 stopnia niższa do normy. W Karpatach miniony marzec sklasyfikowano jako miesiąc lekko chłodny.

Jeśli uwzględnimy podział dwóch największych krain na część zachodnią i wschodnią (wzdłuż południka 19°E), to należy zauważyć, że temperatura w zachodniej części Nizin wyniosła w marcu 4,1°C, a w zachodniej części Pojezierzy 4,0°C. We wschodnich częściach wspomnianych krain temperatura powietrza wyniosła odpowiednio: 2,4 i 2,6°C.

Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., marzec 2022 r. plasuje się na 32.-34. pozycji. Był to dwunasty-czternasty najcieplejszy marzec w XXI wieku (chłodniejszy o 3,3 stopnia od najcieplejszego marca 1990 r.). Najchłodniejszy marzec od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1952 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –2,5°C.

Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w marcu, w okresie 1951-2022, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w marcu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na całym obszarze kraju malały od południowego zachodu w kierunku północno-wschodnim. Najcieplej było w Zielonej Górze (5,1°C), najchłodniejszym obszarem były pasma górskie (Kasprowy Wierch –5,8°C, Śnieżka – 4,1°C).

Wartości anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od –1,0°C do +1,0°C, przy czym na większości obszaru kraju wyniósł od –0,5°C do +0,5°C

Najwyższą wartość temperatury powietrza (22,0°C) odnotowano 23 marca we Wrocławiu i w Nowym Sączu (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Najcieplejszy okres tego miesiąca przypadł w okresie piątej pentady marca.

Najniższą wartość temperatury powietrza (–15,8°C) zanotowano 11 marca w Zakopanem; w górach 7 marca na Kasprowym Wierchu termometr pokazał –16,0°C, a na Śnieżce –14,1°C. Generalnie najchłodniejszy okres w centralnej i południowej części kraju przypadł między 3 a 12 marca, a na Wybrzeżu i Pomorzu pod koniec miesiąca.

W przestrzennym rozkładzie kwantyla 95% widoczny był wyraźny gradient temperatury maksymalnej – jej wartości malały od ciepłego południa Polski ku północy. Przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej cechował się minimalnym spadkiem wartości z zachodu na wschód. Na obszarach górskich wielkości te były jeszcze niższe.

Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce od 1 stycznia 2022 r. na tle wartości wieloletnich (1991-2020).

W marcu średnie dobowe wartości temperatury powietrza mieściły się w pierwszej połowie miesiąca między średnimi wieloletnimi dobowymi wartościami temperatury i wartościami 5% kwantyla temperatury powietrza. Z kolei w drugiej połowie marca – między wartościami średnimi wieloletnimi i wartościami 95% kwantyla temperatury średniej (wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020). W marcu nie odnotowano przypadków wystąpienia fal chłodu i fal ciepła.

Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w marcu 2022 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 3,0°C.

Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w marcu występuje na Pojezierzach i Podkarpaciu (blisko 3,25°C), najsłabszy – w Sudetach (do 2,17°C).

OPADY ATMOSFERYCZNE

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w marcu wyniosła w Polsce zaledwie 9,6 mm, co stanowiło tylko 25% normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej miniony marzec należy zaliczyć do miesięcy skrajnie suchych.

Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., marzec 2022 r. plasuje się na 71. pozycji (Uwaga. Seria obejmuje jedynie 72 lata!). Najbardziej zasobny w opady był marzec 1994 r. (ze średnią sumą 72,9 mm), najmniej – w 1974 r. (zaledwie 7,3 mm).

Klasyfikacja warunków pluwialnych w Polsce w marcu, w okresie 1951-2022, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Sumy opadów w marcu 2022 r. wyniosły od mniej niż 5 mm do blisko 80 mm, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany, z wyraźnym układem równoleżnikowym. Najwyższe sumy miesięczne odnotowano na Podkarpaciu i w Karpatach, przy czym zdecydowanie najwięcej opadów wystąpiło w Tatrach i na Podhalu. Opady w marcu zawierały się w przedziale 10-90% normy wieloletniej (1991-2020). Rozkład anomalii odzwierciedlał przestrzenny rozkład opadów.

Skumulowana suma wysokości opadów atmosferycznych od 1 stycznia 2022 r. (linia czerwona) na tle skumulowanej sumy wieloletniej (linia czarna, 1991-2020).

Zmienność skumulowanej sumy opadów atmosferycznych (od 1 stycznia 2022 r.) na obszarze kraju pokazuje, że wysokość opadów od połowy lutego systematycznie wzrastała. Następnie nastąpił okres, gdy opady były znikome i dopiero w drugiej połowie marca skumulowana suma zaczęła przyrastać. W efekcie jej wartość zbliżyła się do średniej wieloletniej dla okresy styczeń-marzec.

Utrzymująca się od szeregu lat, bardzo słaba tendencja wzrostu wysokości opadów na obszarze Polski w sezonie zimowym, była w marcu kontynuowana. Zmiany wysokości opadów, w okresie od 1951 roku w stosunku do normy dla okresu 1951-1980, wynoszą blisko 22%. W okresie ostatnich 30 lat zauważalna jest jednak wyraźna tendencja spadkowa wysokości opadów w marcu.

Opracował prof. dr hab. M. Miętus
Na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół: mgr D. Biernacik, mgr A. Chodubska, dr M. Marosz