IMGW-PIB Raport: Klimat w Polsce - Lipiec 2021

TEMPERATURA POWIETRZA

Średnia obszarowa temperatura powietrza w lipcu 2021 roku w Polsce wynosiła 20,9°C i była o 2,1°C wyższa od średniej wieloletniej wartość temperatury dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Wg kwantylowej klasyfikacji warunków termicznych lipiec 2021 roku zaliczyć należy do miesięcy ekstremalnie ciepłych biorąc pod uwagę średnią dla Polski.

Najcieplejszymi regionami Polski było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła 21,8°C i była wyższa od normy od 2,1°C. Najchłodniej było natomiast w Sudetach, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza w lipcu wyniosła 18,6°C i była wyższa od normy tylko o 0,9°C. Najsilniej od normy odbiegały warunki termiczne w Pasie Pobrzeży i Wybrzeży Południowobałtyckich. Średnia obszarowa wartość temperatury powietrza w lipcu wynosiła tam 20,5°C i była o 2,4°C wyższa od normy klimatologicznej. Warunki termiczne w Pasie Pojezierzy oraz w Sudetach sklasyfikowane zostały jako bardzo ciepłe, w pasie Nizin jako anomalnie ciepłe a w pozostałych krainach zostały sklasyfikowane jako ekstremalnie ciepłe.

Wg klasyfikacji rangowej lipiec 2021 roku był 3. w rankingu uwzględniającym wartość średniej temperatury tego miesiąca od roku 1951 i jednocześnie był 2. najcieplejszym lipcem w XXI wieku. Warto odnotować, że lipiec 2021 roku był aż o 1,1°C chłodniejszy od lipca 2006 roku, który był najcieplejszy. Najchłodniejszy lipiec od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1979 roku, kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła tylko 14,7°C.

Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w lipcu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na całym obszarze Polski, poza regionami górskimi, były wyższą od 15°C (próg termicznego lata). Najchłodniejszym obszarem Polski w lipcu były oba pasma górskie, Sudety i Karpaty, a poza górami Polska północno-zachodnia. Najcieplej było we wschodniej części Wyżyny Lubelskiej i północno-wschodniej części Kotliny Sandomierskiej (średnie miesięczna temperatura powietrza powyżej 22°C ).

Mapa anomalii tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020 pokazuje, że wartości tego wskaźnika zawierały się między 0,0°C a 4,0°C i charakteryzowały się wyraźnym południkowym układem przestrzennym izoanomalii z najniższymi wartościami na zachodzie i najwyższymi na wschodzie kraju. Na większości obszaru kraju anomalie zawierały się w przedziale między 2,0°C a 4,0°C. Najniższe wartości anomalii temperatury w zakresie między 0,0°C a 2,0°C odnotowano na obszarze zachodniej części  Polski (Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Koszalińskie, zachodnia część Pojezierza Wielkopolskiego oraz Nizina Śląska) oraz w części Karpat i Sudetów.

Najwyższą wartość temperatury powietrza w lipcu, wynoszącą 34,3°C odnotowano 14. dnia tego miesiąca w Sulejowie i Włodawie (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Ogólnie, najwyższe wartości temperatury w lipcu wystąpiły w połowie miesiąca – pomiędzy
14 a 16 lipca.  

W lipcu nie zostały zarejestrowane ujemne wartości temperatury powietrza. Nawet na stacjach wysokogórskich wartość absolutnego minimum wyniosły 4,0°C na Śnieżce (20.07) oraz 4,2°C na Kasprowym Wierchu (21.07). Na pozostałych stacjach synoptycznych absolutne minimum w lipcu wahało się od 7,6°C w Kłodzku (21.07) do 15,1°C (20.07 i 30.07) w Sandomierzu.

Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% temperatury charakteryzuje się stopniowym wzrostem od północnego-zachodu w kierunku południowo-wschodnim przekraczając 30°C na południowo-wschodnim krańcu Polski. W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 5% temperatury minimalnej wyraźnie zarysowują się dwie strefy wyznaczone w przybliżeniu przez południk 20°E, wschodnia część Polski odnotowała wartość zbliżone do 12°C, natomiast zachodnia przeciętnie o jeden stopień mniej. Niższe wartości kwantyla 5% temperatury minimalnej odnotowano w rejonach górskich Sudetów i Karpat. Mapy ryzyka odnośnie zarejestrowanych najniższych i najwyższych wartości temperatury powietrza w lipcu pozwalają stwierdzić, że miniony lipiec należy uważać za ekstremalny termicznie (więcej na klimat.imgw.pl w zakładce „Analizy klimatyczne/Ryzyko termiczne”) szczególnie we wschodniej i południowo-wschodniej części kraju, gdzie prawdopodobieństwo przekroczenia zanotowanych wartości maksymalnej temperatury powietrza nie przekraczało 2%.

W lipcu średnie dobowe wartości temperatury powietrza (średnia obszarowa dla Polski) mieściły się zazwyczaj między średnimi wieloletnią tego elementu, a wartościami kwantyla 95%.
Jedynie w czwartej pentadzie miesiąca średnia dobowa wartość temperatury powietrza przyjmowała wartości nieznacznie niższe od średnich wieloletnich.

W lipcu w Polsce występowały tropikalne noce. Pierwsza faza, miała miejsce w okresie między 7. a 9. lipca. Wówczas na wielu stacjach południowej Polski temperatura nie spadła poniżej 20°C. Najcieplejsza noc wystąpiła wówczas w Tarnowie, kiedy minimalna wartość temperatury powietrza wyniosła 23°C. Druga fala występowania nocy tropikalnych, obejmująca swoim zasięgiem niemalże cały kraj, wystąpiła między 14-19 lipca. Najcieplejsza noc wystąpiła wówczas 17 lipca. W Helu temperatura powietrza w nocy wyniosła 22,3°C

Temperatura powietrza w lipcu 2021 roku utrwaliła występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski. Tylko od 1951 roku wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 2,2°C.

Wartość współczynnika trendu, podobnie jak w innych miesiącach roku, jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w lipcu (nieco ponad 2,56°C) występuje na obszarze Karpat. Najsłabsze ocieplenie występuje w Pasie Pobrzeży i Wybrzeży, gdzie wzrost temperatury powietrza wynosi nieco ponad 2,06°C.

OPADY ATMOSFERYCZNE

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w maju w Polsce wynosiła 94,6 mm, co stanowiło 107,8% normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony lipiec należy zaliczyć do miesięcy normalnych pluwialnie.

Wg klasyfikacji rangowej lipiec br. był 20. w klasyfikacji pod względem wysokości opadów w Polsce. Najwilgotniej było w Polsce w lipcu 2011 roku, średnia obszarowa suma opadu wynosiła w tym miesiącu aż 178,1 mm. Z kolei najmniej zasobnym w opady był lipiec 2006 roku. Wówczas wysokość opadów wynosiła 23,9 mm.

Opady w lipcu 2021 roku charakteryzowały się na obszarze Polski przestrzennym zróżnicowaniem w zakresie od 40 mm do blisko 180 mm opadu w ciągu miesiąca. Najniższe opady, o sumach miesięcznych poniżej 50 mm wystąpiły w zachodniej i środkowej części Pasa Pobrzeży i Wybrzeży oraz zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. Najwyższe sumy miesięczne opadu odnotowano we wschodniej i południowo-wschodniej części kraju a także na obszarze pasm górskich. W stosunku do normy wieloletnich (1991-2020) opady w czerwcu 2021 zawierały się między 60 a 160% normy.

Skumulowane sumy opadów atmosferycznych (od stycznia 2021r.) na poszczególnych stacjach obrazują sytuację w zakresie zasilania opadowego. Widać, że na niektórych przykładowo wybranych stacjach skumulowany deficyt opadu jest niezwykle wysoki (np. Tarnów i Kołobrzeg) i przekracza 100 mm. Taka sytuacja wraz z wysokimi temperatura wskazuje na przesłanki do rozwoju suszy glebowej.

Skumulowana liczba dni z opadem (liczona od 1 stycznia) na większości stacji była zgodna z normą, chociaż na niektórych przekraczała ją w granicy do 15 dni (np. Kozienice i Racibórz).
Tylko na niektórych stacjach liczba dni z opadem jest niższa od normy w zakresie od 10 do 15 dni (np. Płock i Łeba).

Lipiec to miesiąc w którym zazwyczaj występują burze i opady gradu. Ponieważ z natury tych zjawisk wynika ich nieciągłość przestrzenna, informacje pochodzące ze stacji meteorologicznych nie odzwierciedlają w pełni skali zagrożenia związanego z występowaniem obu tych zjawisk.
W lipcu br. liczba dni z burzami na stacjach synoptycznych zwierała się między 1 na stacji w Legnicy a 16 na stacji w Rzeszowie-Jesionkach. W przypadku Rzeszowa liczba dni z burzami w br. była ponad 2 razy większa od normy wieloletniej (7,9 dni). Liczba dni z gradem zarejestrowanych na stacjach meteorologicznych w lipcu br. była niewielka, opady gradu były rejestrowane w pojedynczych przypadkach.

Taki stan rzeczy znajduje swoje odzwierciedlenie w Klimatycznym Bilansie Wodnym. Przestrzenny rozkład obrazuje utratę wilgoci z północnej i niemalże całej środkowej powierzchni całego kraju. Straty na wielu obszarach sięgają 90mm, co jest równoważne lub zbliżone do wartości miesięcznych sum opadów w tych miejscach w lipcu. W południowej części kraju Klimatyczny Bilans Wodny pokazuje natomiast nadmiar opadów nad parowaniem terenowym.

Zdjęcia i rysunki znajdują się w pliku PDF.