Klimat w Europie 2021: JEZIORA I RZEKI

Tegoroczny Międzynarodowy Dzień Ziemi zbiegł się symbolicznie z publikacją The European State of the Climate 2021 (ESOTC 2021) – cyklicznego raportu podsumowującego stan europejskiego klimatu, opracowywanego przez Copernicus Climate Change Service (C3S) na bazie pomiarów satelitarnych i naziemnych. W kolejnych odsłonach będziemy prezentować wyniki dla poszczególnych wskaźników klimatycznych.

Obserwacja stanu jezior jest ważnym elementem monitorowania zmiany klimatu, ponieważ są one zarówno wskaźnikiem, jak i regulatorem warunków klimatycznych. Efekty globalnego ocieplenia wpływają na temperaturę wód powierzchniowych, tworzenie się pokrywy lodowej, długość i termin okresu wegetacyjnego, dystrybucję składników odżywczych i tlenu, co może mieć dramatyczne konsekwencje dla całego ekosystemu jeziora. Ponadto zbiorniki wodne oddziałują na lokalną pogodę i klimat.

W ramach badań C3S, za pomocą satelitów, monitoruje się temperaturę wody jeziora (LSWT) na głębokości około 10-20 mikrometrów od powierzchni. Technologia umożliwia pozyskiwanie danych z całego zbiornika wodnego w dowolnym kroku czasowym. W raporcie ESOTC publikowane są wartość LSWT dla sezonu letniego (zwykle od lipca do września).

Drugim wskaźnikiem związanym z wodami powierzchniowymi, opracowywanym w ramach C3S, jest natężenie przepływu, czyli objętość wody przepływającej przez profil rzeczny. Wysokie wartości tego parametru mogą prowadzić do powodzi, a zbyt niskie zagrażać funkcjonowaniu gatunków zależnych od wód bądź, w skrajnych przypadkach, przekształcić się w suszę hydrologiczną utrudniającą zaopatrzenie w wodę, wytwarzanie energii w elektrowniach wodnych i transport śródlądowy.

Stan jezior

W europejskich jeziorach od co najmniej 1995 roku, gdy rozpoczęto obserwacje satelitarne, utrzymuje się wyraźny trend wzrostu temperatury wody. Długoterminowe tempo ocieplenia wynosi 0,38±0,03°C na dekadę; dla porównania na świecie tempo to wynosi 0,24±0,01°C na dekadę.

Anomalia LSWT w ciepłym sezonie 2021, uśredniona dla wszystkich 126 europejskich jezior, była o 0,31°C wyższa od średniej z okresu 1996-2016. To najwyższa wartość od dwóch lat i siódma od początku obserwacji. Wszystkie rekordowe anomalie wystąpiły po 2010 roku, a największa wyniosła 0,83°C (2018 rok). Nastąpił również wyraźny wzrost temperatury wody w 963 jeziorach rozmieszczonych na całym świecie: 0,6°C powyżej średniej. Była to największa globalna anomalia w historii tych pomiarów, porównywalna z wartością z 2016 roku.

Więcej w Obserwatorze online: https://obserwator.imgw.pl/klimat-w-europie-2021-jeziora-i-rzeki/