Mapy ryzyka termicznego – nowy produkt od IMGW-PIB do analizy klimatu Polski
W serwisie klimat udostępniono kolejne, opracowane przez ekspertów IMGW-PIB, narzędzie do charakterystyki klimatu Polski.
Mapy ryzyka termicznego przedstawiają prawdopodobieństwo wystąpienia (w danym miesiącu) wartości temperatury większej niż maksymalna zanotowana na danej stacji w analizowanym miesiącu (dla Tmax) oraz analogicznie prawdopodobieństwo wystąpienia wartości temperatury mniejszej niż najniższa zanotowana na danej stacji temperatura minimalna (dla Tmin). To nowatorski produkt, który wdrażamy w Polsce jako pierwsi.
Mapy ryzyka termiczne przygotowywane są z wykorzystaniem analizy probabilistycznej (dopasowanie optymalnych rozkładów gęstości prawdopodobieństwa) danych Tmin oraz Tmax z wielolecia 1981-2010. Pozwala to w łatwy sposób obliczać prawdopodobieństwo wystąpienia wartości wyższych/niższych niż zanotowane w danymi miesiącu, odnosząc się jednocześnie do charakterystyk wieloletnich, które mogą być utożsamiane z normą. Operowanie w kategoriach prawdopodobieństwa pozwala na przedstawienie analizy w postaci kartograficznej.
Jak interpretować wartości prawdopodobieństwa na mapach?
W przypadku temperatury maksymalnej niższa wartość prawdopodobieństwa, tj. im bliższa zeru, oznacza że w danym miesiącu maksymalne temperatury powietrza były wyższe niż zwykle – prawdopodobieństwo ich przekroczenia jest bardzo niskie. Przykładem może być tutaj styczeń 2020 r. z niskimi wartościami prawdopodobieństwa w północno-zachodniej Polsce, co wskazuje na wystąpienie anomalnie wysokich wartości temperatury powietrza.
W odniesieniu do temperatury minimalnej określane jest prawdopodobieństwo, że będzie ona niższa od najniższej zanotowanej wartości w danym miesiącu. Wartości poniżej 2% wskazują na miesiąc znacznie chłodniejszy niż zwykle. Im są one wyższe, tym noce w analizowanych okresie były cieplejsze (temperatura najniższa w ciągu doby notowana jest zazwyczaj na chwilę przed wschodem Słońca).
Możliwa jest również równoległa interpretacja map Tmax i Tmin dla danego miesiąca. W sierpniu 2020 roku notowaliśmy wysokie maksymalne temperatury powietrza (niskie prawdopodobieństwo przekroczenia, szczególnie w północno-zachodniej Polsce), ale jednocześnie na niektórych obszarach Polski zaznaczyło się stosunkowo wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia niższych niż notowane wartości temperatury minimalnej. W sezonie letnim może to świadczyć o tym, że taki miesiąc cechował się silnym albo bardzo silnym obciążeniem termicznym – anomalnie ciepłymi dniami i stosunkowo ciepłymi nocami – co oznaczało zwiększony stres termiczny dla organizmów żywych.
W przygotowaniu są podobne metodycznie analizy dla dobowych sum opadu oraz prędkości wiatru. Uzupełnią one zestaw analiz termicznych i pozwolą na kompleksową charakterystykę wybranego miesiąca zarówno pod względem termicznym, jak również opadowym i anemologicznym.
