Odra dla ludzi i natury
28 maja we Wrocławiu, na Wyspie Słodowej, odbyła się plenarna część międzynarodowej konferencji poświęconej wyzwaniom, przed którymi stoi głównie Polska – kraj, w którym znajduje się 90 proc. dorzecza rzeki Odry. To początek debaty na temat przywrócenia rzece, jej dolinie i krajobrazowi dorzecza naturalnego charakteru.
Odrę znamy jako rzekę mocno przekształconą. Dostosowanie do żeglugi skróciło jej bieg o 130 km, a obudowanie wałami zabrało rzece 70 proc. obszarów dolinowych, na które w naturalny sposób wylewała się woda podczas powodzi. Dziś, przegrodzona 23 stopniami wodnymi Odra mierzy się z olbrzymią presją nie tylko w wyniku przekształconej hydromorfologii, ale także zrzutów słonych wód z odwodnień górniczych, zanieczyszczeń przemysłowych, rolniczych oraz komunalnych. Na to wszystko nakładają się skutki zmiany klimatu, przejawiające się m.in. większą częstotliwością pojawiania się niżówek.
Czesi znają całkiem inną Odrę – jej źródłowy odcinek. Dlatego transgraniczne meandry polsko-czeskiej Odry stały się wizytówką tych obrad. Ich celem było rozpoczęcie międzynarodowej debaty nad możliwościami przywrócenia naturalnego charakteru Odry oraz zwrócenie uwagi na potrzebę renaturyzacji rzeki w jej dorzeczu i potrzebę odbudowy w tej skali naturalnej retencji. Podczas konferencji szczególnie wybrzmiała obawa powtórki katastrofy z 2022 roku, która może mieć również wpływ na Odrę graniczną z Niemcami.
Wątkiem, który przewijał się niemal w każdej wypowiedzi, była potrzeba wprowadzenia rzetelnej i sprawczej edukacji oraz wyzwań przed nią stojących – w tym zwiększenia poziomu wiedzy o ekosystemach rzecznych, tak aby każdy z otoczenia rzeki i jej doliny rozumiał zachodzące tam zjawiska. Dr inż. Ilona Biedroń reprezentująca IMGW-PIB, Prezes Fundacji Zdrowa Rzeka, zachęcała do korzystania z platformy www.podprad.edu.pl, dla której opracowała eksperyment DNO RZEKI, a który odpowiada na pytania o skutki takich działań. Ekspertka ds. renaturyzacji z IMGW-PIB zaprezentowała również pierwszą fazę tworzenia bazy wiedzy nt. renaturyzacji mokradeł – społeczną mapę renaturyzacji rzek, którą rozpoczęto budować w Instytucie.
Organizatorami konferencji były instytucje pozarządowe reprezentujące Koalicję Czas na Odrę (https://odra.pl/), tj. Fundacja EkoRozwoju, Arnika z Czech i niemiecki Bund für Umwelt und Naturschutz (Stowarzyszenie na rzecz Środowiska i Ochrony Przyrody). Partnerstwo Komisji Europejskiej i Koalicji Ratujmy Rzeki, patronat Ministerstwa Klimatu i Środowiska i obecność przedstawicieli Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (w tym Dyrektora Departamentu Przygotowania i Realizacji Inwestycji Marty Barszczewskiej) podkreśliły rangę wydarzenia, w którym IMGW-PIB pełnił rolę Partnera merytorycznego.
Pełen zapis pierwszego dnia konferencji w wersji polskiej dostępny jest w relacji na FB.
Konferencja w trzech wersjach językowych zostanie udostępniona wkrótce na nurcie YT Czas na Odrę, a rekomendacje z debat zostaną opublikowane na stronach koalicji, w tym na stronie www.odra.pl i rozesłane uczestnikom spotkania.
Fot. Rafał Komorowski / Koalicja Czas na Odrę (lic. CC-BY-SA).
