Prognoza wartości maksymalnej temperatury powietrza w dniu 21 października 2023 roku na tle warunków wieloletnich (1991-2020)

Z analizy danych pomiarowych ze stacji synoptycznych wynika, że tegoroczny październik można, jak na razie, uznać za miesiąc ciepły termicznie, ze średnią obszarową anomalią względem warunków wieloletnich (1991-2020) wynoszącą aż +1,5°C (stan na 19 X 2023). W całym kraju rejestrowane są dodatnie anomalie. Najniższe występują na południowym wschodzie i w centrum kraju (z wartością +0,8°C w Łodzi), najwyższe – na zachodzie i północnym-zachodzie, gdzie przekraczają +2,0°C. Najwyższą wartość anomalii notuje się w Legnicy (+2,5°C).

W ramach prac testowych, zmierzających do uruchomienia w IMGW-PIB służby klimatologicznej, mającej na celu dostarczanie społeczeństwu informacji o zagrożeniach klimatycznych, podjęto próbę odniesienia prognozowanych na 21 października warunków termicznych (temperatura maksymalna) na wybranych stacjach synoptycznych do charakterystyk (wartość średnia, kwantyle 5% i 95%) z wielolecia 1991-2020. Tego rodzaju analiza pozwala w łatwy sposób określić stopień wyjątkowości prognozowanych warunków, w tym również tego, jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. (Dla wyjaśnienia, wartości kwantyla 95% są przekraczane jedynie w 5% procentach przypadków. W przypadku kwantyla 5% jedynie w 5% przypadków ma wartości niższe).

Jeśli spojrzeć na przeciętnie (1991-2020) warunki termiczne występujące na początku trzeciej dekady października, to w tym okresie (z wyłączeniem stacji górskich i podgórskich: Kasprowy Wierch, Śnieżka, Zakopane) powinniśmy spodziewać się temperatury maksymalnej od 8,6°C (Suwałki) do 12,9°C (Legnica). Tymczasem prognozy (z dnia 20.10.2023) na 21 października wskazują, że wartości temperatury maksymalnej (TMAX) w prawie całym kraju (poza Olsztynem i Suwałkami) będą wyższe niż przeciętnie. Na 34 stacjach spodziewać się można temperatury maksymalnej przekraczającej 15°C. Najwyższa wartość TMAX (23°C) wystąpi w Sandomierzu, Rzeszowie i Tarnowie. Na 63% (31) stacji wartości dodatniej anomalii TMAX przekroczą 6°C, a w Sandomierzu anomalia wyniesie aż 11,7°C.

Prognozy synoptyczne wskazują, że na 21 stacjach wartości TMAX przekroczą wartości kwantyla 95% TMAX z wielolecia, przy czym należy zaznaczyć, że maksymalne przekroczenie oczekiwane jest w Zamościu (+4,6°C). Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że tak wysokie wartości TMAX notowane są na tych stacjach przeciętnie raz na 20 lat (prawdopodobieństwo przekroczenia wynoszące 5%).

Porównanie prognozowanych wartości TMAX z modelu ALARO (prognoza z 20.10.2023) z charakterystykami wieloletnimi pozwala stwierdzić, że na terenie prawie całego kraju (poza częścią Suwalszczyzny) będziemy mieli do czynienia ze znacznym przekroczeniem wartości oczekiwanych. Zaznaczy się wyraźny podział na Polskę północną (chłodniejszą) oraz południową (wyraźnie cieplejszą), a różnice między skrajnymi wartościami przekroczą 14°C.  Na południowym wschodzie kraju spodziewamy się dodatnich anomalii przekraczających +14°C. Analiza prognozy TMAX w odniesieniu do wartości 95% kwantyla z wielolecia wskazuje, że na południu oraz południowym wschodzie kraju (poza obszarami górskimi) możemy spodziewać się wartości TMAX występującej rzadziej niż raz na dwadzieścia lat.

Prognoza wartości TMAX (2023-10-21) na tle warunków wieloletnich (1991-2020). Kolejność stacji według różnicy TMAX prognoza – TMAX z wielolecia.

Anomalia prognozy TMAX (2023-10-21) względem notowanych charakterystyk wieloletnich (1991-2020): ALARO-AVETMAX – ALARO-wartość średnia TMAX (po lewej), ALARO-Q95TMAX – ALARO-kwantyl 95% TMAX (po prawej).

Opracowano w Zakładzie Meteorologii i Klimatologii, Centrum Badań i Rozwoju IMGW-PIB.