Prognoza wartości minimalnej temperatury powietrza w dniu 5 grudnia 2023 roku na tle warunków wieloletnich (1991-2020)

Z analizy danych pomiarowych ze stacji synoptycznych wynika, że tegoroczny grudzień można jak na razie uznać za miesiąc chłodny termicznie, ze średnią obszarową anomalią względem warunków wieloletnich (1991-2020) wynoszącą –1,5°C (stan na 3 XII 2023). Na podkreślenie zasługuje fakt, że w całym kraju wartości anomalii spadają wyraźnie poniżej zera – najniższe występują w zachodniej i południowo-zachodniej Polsce (poniżej –4,0°C). Najwyższą wartość ujemnej anomalii zanotowano w Słubicach (–7,4°C), a najniższą w Ustce (–3,7°C).

W ramach prac testowych, zmierzających do uruchomienia w IMGW-PIB służby klimatologicznej, mającej na celu dostarczanie społeczeństwu informacji o zagrożeniach klimatycznych, podjęto próbę odniesienia prognozowanych na 5 grudnia warunków termicznych (temperatura minimalna) na wybranych stacjach synoptycznych do charakterystyk (wartość średnia, kwantyle 5% i 95%) z wielolecia 1991-2020. Tego rodzaju analiza pozwala w łatwy sposób określić stopień wyjątkowości prognozowanych warunków, w tym również, tego jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. (Dla wyjaśnienia, wartości kwantyla 95% są przekraczane jedynie w 5% procentach przypadków. W przypadku kwantyla 5% jedynie w 5% przypadków ma wartości niższe).

Jeśli spojrzeć na przeciętne (1991-2020) warunki termiczne na początku grudnia (5.12), to w tym okresie (z wyłączeniem stacji górskich i podgórskich: Kasprowy Wierch, Śnieżka, Zakopane) powinniśmy spodziewać się temperatury minimalnej od –2,4°C (Jelenia Góra) do 2,0°C (Hel). Tymczasem prognozy (z dnia 4.12.2023) na 5 grudnia wskazują, że wartości temperatury minimalnej (TMIN) będą znacznie niższe niż przeciętnie. Na 14 stacjach spodziewać się można temperatury minimalnej niższej lub równej –10°C. Najniższa wartość TMIN (–13°C) wystąpi w Zakopanem. Niewiele wyższa TMIN spodziewana jest w Kozienicach i Zamościu (–12°C). Na 37 stacjach (86%) wartości anomalii TMIN spadną poniżej –5°C. Najwyższa ujemna anomalia jest spodziewana w Zamościu oraz Kozienicach (–10,5°C). Na 27 stacjach (63%) wartości TMIN nie przekroczą wartości kwantyla 5% TMIN z wielolecia. Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że tak niskie wartości TMIN notowane są na tych stacjach przeciętnie raz na 20 lat (prawdopodobieństwo przekroczenia wynoszące 95%).

Porównanie prognozowanych wartości TMIN z modelu ALARO (prognoza z 4.12.2023) z charakterystykami wieloletnimi pozwala stwierdzić, że na terenie całego kraju będziemy mieli do czynienia z wartościami znacznie niższymi od wartości oczekiwanych. Na przeważającej części kraju spodziewamy się ujemnych anomalii przekraczających 4°C i jedynie na zachodzie i północnym-wschodzie kraju wartości ujemnych anomalii będą nieco niższe, jednak i tam prognozowana TMIN będzie wyraźnie niższa niż wartości wieloletnie. Należy podkreślić, że na Wyżynach, w Polsce południowej oraz w okolicach Zamościa i Włodawy wartości anomalii spadną lokalnie poniżej –10°C.

Analiza prognozy TMIN w odniesieniu do wartości 5% kwantyla TMIN z wielolecia wskazuje, że w północnej Polsce (okolice Zatoki Gdańskiej, Kaszuby) oraz na wyżynach możemy spodziewać się wartości TMIN występującej rzadziej niż raz na dwadzieścia lat.

Prognoza wartości TMIN (2023-12-05) na tle warunków wieloletnich (1991-2020). Kolejność stacji według różnicy TMIN prognoza – TMIN z wielolecia.

Anomalia prognozowanych przez model ALARO wartości TMIN (2023-12-05) względem wybranych charakterystyk wieloletnich (1991-2020) - względem wartości średniej (po lewej) oraz względem wartości kwantyla 5% (po prawej).

Opracowano w Zakładzie Meteorologii, Klimatologii i Ochrony Atmosfery, Centrum Badań i Rozwoju IMGW-PIB.