Stan budowli piętrzących w Polsce

Dalszy brak zdecydowanych działań w kierunku poprawy stanu budowli piętrzących w Polsce może prowadzić do pogorszenia w zrównoważonym funkcjonowaniu i szybkim rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju, zwłaszcza poprzez zwiększenie zagrożeń powodziowych i w dostępie do wody.

Utrzymanie odpowiedniego stanu licznych budowli piętrzących, a zwłaszcza znaczne, często skumulowane koszty koniecznych, jednoczesnych remontów wielu z nich, są obecnie problemem i wyzwaniem w skali światowej, z którym mierzą się także wysoko rozwinięte państwa.

W nowym milenium, a zwłaszcza w ciągu ostatniej dekady, odnotowano istotne pogorszenie się stanu budowli piętrzących w Polsce. Wynika ono po pierwsze z wieloletnich zaniedbań w zakresie bieżącego finansowania gospodarki wodnej, ale po drugie z globalnego problemu starzenia się infrastruktury hydrotechnicznej. Jednym z istotnych narzędzi mogącym znacząco wpłynąć na ograniczenie tego problemu jest rozwój i wdrożenia nowoczesnych metod badań i monitoringu budowli hydrotechnicznych.

Rola budowli piętrzących

Budowle piętrzące, takie jak zapory i jazy, wały przeciwpowodziowe, obwałowania kanałów, pełnią bardzo istotną rolę w stabilnym i zrównoważonym funkcjonowaniu i rozwoju społeczno-gospodarczym większości państw, w tym Polski. W zależności od swoich funkcji są kluczowe na różnych poziomach – lokalnym, a zwłaszcza regionów i globalnie całego kraju – w ochronie przeciwpowodziowej, dostarczaniu natychmiastowych zapasów mocy dyspozycyjnej na szczyty obciążenia ze zgromadzonej energii potencjalnej wody, stabilizacji przeciążeń sieci, szczególnie od elektrowni wiatrowych i słonecznych, wytwarzaniu zielonej energii z elektrowni wodnych, a zwłaszcza do zaopatrzenia w wodę rolnictwa, przemysłu i ludności. W tym ostatnim aspekcie dostępność wody w bardzo dużych ilościach jest niezbędna także w rozwijanych aktualnie na świecie i w Polsce intensywnie segmentach produkcji energii, do chłodzenia elektrowni atomowych, produkcji biomasy na cele energetyczne oraz do produkcji wodoru. To zasadnicze znaczenie budowli piętrzących dla rozwoju i funkcjonowania regionów i państw spowodowało, że została wybudowana ich bardzo duża ilość, także w Polsce. Wiele z nich ma ponad 50 lat. Wraz z rozwojem technologicznym, gospodarczym oraz wzrostem ilości ludności ciągle niezbędna jest budowa nowych obiektów.

Stan techniczny i stan bezpieczeństwa budowli piętrzącej

W Polsce budowle piętrzące są oceniane pod względem stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa. Stan techniczny budowli klasyfikowany jest jako dobry, dostateczny lub niedostateczny, a stan bezpieczeństwa jako niezagrażający bezpieczeństwu, niezagrażający bezpieczeństwu z uwagami lub zagrażający bezpieczeństwu.

Bazę danych stanu technicznego oraz bezpieczeństwa budowli piętrzących w Systemie Ewidencji i Kontroli Obiektów Piętrzących w Polsce prowadzi z mocy ustawy Państwowa Służba ds. Bezpieczeństwa Budowli Piętrzących, którą pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, a w jego strukturach – Centrum Technicznej Kontroli Zapór (CTKZ). CTKZ zajmuje się również statutowo oceną budowli piętrzących klasy I i II będących własnością Skarbu Państwa.

Stan techniczny budowli wpływa na jej użytkowanie. Zły stan techniczny może spowodować ograniczenie jej funkcjonalności lub nawet doprowadzić do jej wyłączenia z użytkowania. Stan techniczny budowli nie jest tożsamy ze stanem jej bezpieczeństwa, choć oczywiście są one silnie powiązane ze sobą. Mogą zaistnieć sytuacje, gdy ogólny stan budowli piętrzącej jest niedostateczny np. z powodu licznych, ale średnio zaawansowanych procesów destrukcyjnych, które aktualnie nie stwarzają znaczącego niebezpieczeństwa. W konsekwencji stan bezpieczeństwa tej budowli zostanie określony np. jako niezagrażający bezpieczeństwu z uwagami wskazującymi na konkretne prace naprawcze, które należy przeprowadzić. Natomiast dla innej budowli, która była dotychczas w stanie dobrym, gdyby nastąpiła przykładowo awaria napędu zamknięć na przelewie, to jej stan techniczny po tym zdarzeniu jest kwalifikowany natychmiast jako niedostateczny, a stan bezpieczeństwa jako zagrażający bezpieczeństwu.

Więcej https://inzynierbudownictwa.pl/stan-budowli-pietrzacych-w-polsce-cz-i/

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny. Fot. Marcin Marko | IMGW-PIB