Warunki termiczne w Polsce w styczniu 2021 r.
Średnia obszarowa temperatura powietrza w styczniu 2021 roku w Polsce wynosiła -1,0°C i była o 0,1°C wyższa od średniej wieloletniej wartość temperatury dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Wg kwantylowej klasyfikacji warunków termicznych styczeń 2021 roku zaliczyć należy do miesięcy normalnych termicznie biorąc pod uwagę średnią dla Polski.
Najcieplejszym regionem Polski był Pas Pobrzeży i Wybrzeży Południowobałtyckich. Średnia obszarowa temperatura wynosiła 0,2°C i była niższa od normy wieloletniej o 0,1°C. Warunki termiczne w tym regionie sklasyfikowano, jako normalne. Podobnie sklasyfikowano warunki termiczne na obszarze pozostałych regionów poza Pojezierzami, gdzie było lekko chłodno i Karpatami gdzie z kolei było lekko ciepło. Zachodnia część Pojezierzy i Nizin była dużo cieplejsza od wschodniej części obu regionów.
Mapa 1. Wartości średniej obszarowej temperatury powietrza oraz klasyfikacja termiczna w styczniu 2021 r. w poszczególnych regionach klimatycznych Polski
Wg klasyfikacji rangowej styczeń 2021 roku był 29.-31. w rankingu uwzględniającym wartość średniej temperatury tego miesiąca od roku 1951 i 12. najcieplejszym styczniem w XXI wieku. Najcieplejszy styczeń na obszarze Polski wystąpił w 2007 roku, kiedy średnia temperatura powietrza wynosiła 3,7°C. Z kolei najchłodniejszy styczeń od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1987 roku, kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła zaledwie -10,7°C.
Rys.1 Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w styczniu, 1951-2021 na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w styczniu pokazuję, że wartość średniej miesięcznej temperatury powietrza na większości obszaru Polski była ujemna. Jedynie w Pasie Pobrzeży i Wybrzeży Południowobałtyckich (za wyjątkiem wschodnich krańców tego regionu) oraz na zachodzie kraju wzdłuż Odry od Wrocławia po ujście średnia miesięczna temperatura powietrza była dodatnia. Najchłodniejszym obszarem Polski w styczniu była północno-wschodnia część kraju oraz wyższe partie Sudetów i Karpat. Temperatura spadała przy przesuwaniu się z południowego-zachodu ku północnemu-wschodowi.
Mapa 2. Przestrzenny rozkład średniej miesięcznej temperatury powietrza w styczniu 2021 r.
Mapa anomalii tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020 pokazuje, że wartości tego wskaźnika zawierały się między -1,0°C a +1,0°C.
Mapa 3. Przestrzenny rozkład anomalii średniej miesięcznej temperatury powietrza w styczniu 2021 r. w stosunku do normy (tj. średniej miesięcznej wartości wieloletniej elementu w okresie 1991-2020)
Najwyższą wartość temperatury powietrza w styczniu, wynoszącą 13,6°C odnotowano 22. dnia tego miesiąca w Legnicy. Między 21. a 23. stycznia na obszarze całej Polski odnotowano najwyższe wartości temperatury powietrza w minionym miesiącu. Charakterystyczne jest to, że 21. stycznia najwyższe wartości odnotowano w Pasie Pobrzeży i Wybrzeży Południowobałtyckich a w kolejnych dwóch dniach w głębi kraju. Najchłodniej z kolei było między 17. a 18., sporadycznie 19. stycznia. W tych dniach zanotowano: w Suwałkach -26,4°C (18.01.), w Kętrzynie -24.9°C (17.01) i we Włodawie -22,6°C (19.01). Na Śnieżce termometr minimalny zarejestrował –15,2°C (16.01) a na Kasprowym Wierchu -18,9°C (17.01).
Mapa 4. Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% maksymalnej temperatury powietrza i kwantyla 5% minimalnej temperatury powietrz w styczniu 2021 r.
Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% temperatury maksymalnej pokazuje, że najniższe wartości parametr ten przyjmował w północno-wschodniej Polsce a najwyższe na południowym-zachodzie oraz na obszarze Podkarpacia. Przestrzenny rozkład wartość kwantyla 5% dobowej temperatury minimalnej na obszarze kraju odzwierciedla obraz przedstawiony na mapie rozkładu przestrzennego temperatury średniej z tym, że gradienty są dużo silniejsze.
Wykres 1. Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce w styczniu 2021 na tle wartości wieloletnich (1991-2020).
W styczniu średnie dobowe wartości temperatury powietrza układały się, do połowy miesiąca, w okolicy średnich dobowych wieloletnich wartości tego elementu. Od połowy miesiąca wyraźnie widoczny jest gwałtowny spadek temperatury powietrza poniżej wartościami kwantyla 10% tego elementu. Ten wyraźny epizod chłodu trwał 3 dni, po czy temperatura średnia dobowa gwałtownie wzrosła do wartości minimalnie przekraczającej kwantyl 90% tego elementu. W przypadku epizodu chłodu na poszczególnych stacjach trwał on na niektórych z nich nawet przez 5 dni a w przypadku epizodu ciepła nie trwał on dłużej niż 2 dni (więcej na stronie klimat.imgw.pl w zakładce Analizy klimatyczne/Zmienność).
Temperatura powietrza w styczniu 2021 roku utrwaliła silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski. Tylko od 1951 roku wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 2,27°C.
Wykres.2. Seria anomalii średniej obszarowej temperatury powietrza w styczniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (°C/10lat). Serie zostały wygładzone 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia)
Wartość współczynnika trendu, podobnie jak w innych miesiącach roku, jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w styczniu (blisko 2,6°C) występuje na obszarze Podkarpacia. Najsłabsze ocieplenie występuje w Sudetach, gdzie wzrost temperatury powietrza wynosi 1,85°C.
